Niks. Als iemand niet wil leren heeft het geen enkel nut als je iemand overlaadt met informatie, leuke werkvormen en jouw goed bedoelde coachingstijd. Gevalletje bodemloze put en een energielek voor jou als je blijft leuren, trekken en duwen. Dan is het belangrijk dat je o.a. eerst werkt aan de motivatie.

Een voorbeeld:
Henk is 40 kilo te zwaar. De arts geeft aan dat het goed is om af te vallen. Zijn vrouw ziet het als een missie en gaat helemaal los met salades, vis, 2 liter water per dag en gezonde tussendoortjes. Ze verstopt de speciale biertjes en herinnert Henk er de hele dag aan dat hij gezond moet eten. Henk moppert, zucht en zegt dat hij geen konijn is. Als hij de zorgvuldig bereide salade van zijn vrouw met frisse tegenzin verorbert heeft rijdt hij naar de snackbar en koopt een lekkere ‘vette bek’ met een speciaal biertje.
Henk is duidelijk niet gemotiveerd.

Wat is motivatie eigenlijk?
‘Motivatie is dat wat je drijf, wat je beweegt om dingen te doen of te laten en het verwijst naar de intensiteit ervan’*.
Zoals je wellicht weet zijn er twee soorten motivatie. intrinsieke en extrinsieke motivatie.
Intrinsieke motivatie is een motivatie die van binnenuit, uit jezelf, komt. Je bent intrinsiek gemotiveerd voor een activiteit omdat je de activiteit op zich graag doet. Bijvoorbeeld: je leest omdat je graag leest, omdat je het ontspannend vindt. Of je doet een cursus Spaans omdat je graag studeert, omdat het je interesseert, omdat je graag beter Spaans wil praten en kunnen verstaan.
Extrinsieke motivatie is een motivatie die van buitenaf komt. Je bent extrinsiek gemotiveerd voor een activiteit vanwege de leuke gevolgen die deze activiteit met zich meebrengt, of vanwege de beloning die eraan vast hangt, maar die niet direct verbonden is met de taak. Je kan ook extrinsiek gemotiveerd zijn voor een activiteit om straf (zoals ontslag, of een lagere functie) te vermijden.

Intrinsieke motivatie is duurzamer. Alleen digivaardig worden omdat je baas dat eist is niet voldoende. En alleen technologie inzetten omdat je anders ontslagen wordt ook niet. Je zult dus iemand moeten prikkelen, verleiden en/of enthousiasmeren. Soms kan extrinsieke motivatie wel het begin zijn van intrinsieke motivatie. Iemand begint met leren omdat het moet en raakt gaandeweg steeds enthousiaster. Dus weten dat het bijvoorbeeld verplicht is vanuit de organisatie om technologie in te zetten of basis digivaardig te zijn kan wel een trigger zijn!

Naast motivatie is ook autonomie* belangrijk bij het leren. Dat je zelf uitzoekt wat je wilt leren en waar en wanneer je er mee begint. En als derde factor is urgentie belangrijk. Mensen zullen eerder gaan leren als ze de urgentie voelen om te gaan en leren en leren ‘onontkoombaar’ geworden is maar ook als ze al over competenties beschikken die helpen bij het leren van de nieuwe vaardigheid.

Wat motiveert mensen?

1 Vanuit economisch/ rationeel perspectief
Als je een cursus op het werk volgt, kan je een nieuwe positie binnen het bedrijf en  salarisverhoging krijgen.

2 Vanuit sociaal perspectief
Als een groot deel van je vrienden geïnteresseerd is in een onderwerp waar je zelf weinig van af weet wil je mogelijk zelf ook meer over dat onderwerp te weten komen.

3 Vanuit psycho-biologisch perspectief
Soms wil je leren omdat je gedreven bent en gewoonweg iets wilt behalen. Bijvoorbeeld omdat je wilt laten zien wat je in je mars hebt om een goed verzekerde toekomst te hebben of vanwege prestige.

4 Vanuit educatief perspectief
Je kunt iets gaan leren omdat je beloond wordt. Als je leert krijg je bijvoorbeeld een compliment van een ander, waardering, een certificaat of een cadeau Zonder dat dit een financiële beloning hoeft te zijn.

5 Vanuit behoeftegedreven perspectief
Leren kan ontstaan vanuit het innerlijke behoefte. Je volgt op vrijwillige basis en cursus op het werk omdat je je werk beter wil kunnen doen en met tevredenheid wil terugkijken op goed uitgevoerde taken op het werk.

6 Vanuit cognitief perspectief
Je kunt ook in bepaalde dingen geïnteresseerd zijn en daar graag meer over willen weten of leren en dus bijvoorbeeld een cursus bij de volksuniversiteit gaan volgen om je in een taal, de natuur kunst of iets anders wilt verdiepen.

Hoe verhoog je motivatie?
Er is helaas niet één sleutel tot succes! Motivatie is complex en kan alleen worden bevorderd als je goed naar de mens kijkt met zijn mogelijkheden, wensen en kansen. Het vraagt een lange adem en creativiteit om er achter te komen en de juiste snaar te raken! Als je weet wat mensen drijft kun je hen immers ook gerichter coachen. Welke van de 6 perspectieven is leidend voor hen? Een paar tips!

  • Een veilige sfeer helpt ook om de motivatie te vergroten. Een coach of docent waar je vertrouwen in hebt, die betrouwbaar is en je echt helpt in je leerproces.
  • Ambassadeurs zijn ook helpend om de motivatie te vergroten! Zien dat iemand zoals jij gegroeid is en het voor elkaar gekregen heeft. Het helpt dus misschien wel om jouw eigen verhaal te vertellen! Of mensen aan elkaar te koppelen in de organisatie.
  • Besteedt aandacht aan de relatie die jullie samen hebben. Wees betrouwbaar in wat je zegt en doet en voel je niet schuldig als je het eerste kwartier van het eerste gesprek besteed hebt aan een onderwerp dat niets met de inhoud te maken heeft. Vertrouwen opbouwen aan het begin verhoogt het leerrendement aan het einde!
  • Is iemand gevoelig voor beloningen of wedstrijdelementen? Dan is het leuk om mijlpalen te formuleren waar naartoe gewerkt wordt die elke keer gevierd worden als ze behaald worden. Maak een certificaat of neem een gebakje mee na een flinke groei in de leercurve. Of bouw kleine spelelementen in zoals een challenge of een quiz.
    (Mijn volleybalteam werkt tien keer harder als er een spelelement in de oefening zit…)
  • Vergroot het urgentiegevoel door samen te berekenen hoeveel tijd iemand nu verliest met bepaalde handelingen.
  • Als extrinsieke motivatie kan het belangrijk zijn dat je duidelijk maakt dat er geen ontkomen aan is. Iedereen moet digivaardig zijn in de zorg. Of iedereen moet technologie in gaan zetten in de zorg. Het hoe heeft iemand invloed op, maar dat het gaat gebeuren staat vast.
  • Is iemand gevoelig voor autonomie? Dan bied iemand meerdere keuzes aan waaruit iemand zijn eigen persoonlijke leertraject kan kiezen. Waar wil iemand mee beginnen (waar zit de grootste urgentie) en hoe wil iemand het aanpakken?

Is iedereen te motiveren? Nee. Maar een hele grote groep wel! Succes met het vinden van de trigger!

Suzanne Verheijden
Buro StrakZ, september 2023

 *Bron: o.a. Maurice de Greef www.volwassenleren.nl, Wildenbos Muskiet (2020) en Ahl (2006)