Beschouw jij jezelf als een bovengemiddeld intellect? Als dat zo is, ben je niet de enige. Ongeveer 65% van de mensen aan wie deze vraag werd gesteld, was van mening dat ze over een superieur intellect beschikten en een betere toekomst hadden dan een gemiddeld persoon. In een ander soortgelijk onderzoek werd aan mensen gevraagd of zij zichzelf als een bovengemiddelde bestuurder beschouwen, en opnieuw antwoordde ongeveer 73% van de mensen positief.
Het is duidelijk dat beide scenario’s statistisch gezien onmogelijk zijn, omdat slechts de helft boven het gemiddelde kan liggen. Deze onderzoeken waren bedoeld om een van de meest voorkomende vooroordelen bloot te leggen waaraan we bezwijken: ‘de vooringenomenheid van overmoed’.
Die overmoedigheid is er ook vaak bij autorijden (we rijden altijd beter dan anderen) en bij digitale vaardigheden. Bij Buro StrakZ hebben we allang gemerkt dat deze zin voor iedereen geldt: ‘je weet niet wat je niet weet!’. Er zijn altijd meer en slimmere manieren om iets te doen. Dat is waarom we ook zoveel tijd steken in het delen van digitips en de door ons opgeleide digicoaches stimuleren die weer te delen met collega’s!
Overmoedigheid voelt misschien sterker dan onderschatting maar heeft wat negatieve effecten. Overmoedsbias is een cognitieve bias waarbij individuen hun capaciteiten, kennis en vaardigheden op een bepaald gebied overschatten, wat leidt tot fouten in het oordeel en de besluitvorming.
De gevolgen van overmoedigheid kunnen ernstig zijn:
- Het nemen van buitensporige risico’s – Individuen die hun capaciteiten overschatten, hebben de neiging grotere posities in te nemen en risicovollere handelingen te verrichten dan gerechtvaardigd door de feitelijke omstandigheden, wat kan leiden tot fouten in systemen, datalekken en uitdagingen in de kwaliteit van zorg
- Risico’s onderschatten – Mensen met een irreëel overschot aan zelfvertrouwen hebben de neiging om individuen ertoe te brengen de potentiële risico’s die aan hun daden verbonden zijn, te bagatelliseren. De overmoed vertekent de waarneming.
- Tijdverlies – Doordat mensen denken te weten wat de snelste route is, staan ze niet meer open voor nieuwe slimmigheden die veel tijd kunnen besparen.
Gelukkig kan overmoed vermeden worden. Hier zijn enkele tips om vooringenomenheid door overmoed te voorkomen. Met deze tips kun jij als digicoach je voordeel doen:
- Zorg dat mensen die zichzelf overschatten in contact blijven komen met mensen met verschillende perspectieven en meningen. Het aangaan van discussies met personen die er tegenstrijdige opvattingen op nahouden, kan een beter begrip van een situatie opleveren en de noodzaak vergroten. Jij kunt dat ook zelf zijn als coach door alternatieve manieren te laten zien en misschien zelfs in kaart brengen wat de tijd is die bespaart kan worden, dan wel wat de tijd is die nu verspild wordt.
- Probeer een omgeving te creëren waarin opbouwende kritiek welkom is. Het actief zoeken naar feedback van anderen en openstaan voor het opnieuw evalueren van de eigen aannames van je collega kan blinde vlekken in ons denken aan het licht brengen. Reageer dus ook zelf positief op feedback en geef het af en toe subtiel en ongevraagd.
- Laat zien wat gebrekkige digitale vaardigheden voor gevolgen kan hebben. Laat bijvoorbeeld zien wat voor soort fouten er bij anderen al gezorgd heeft dat ze gehackt zijn of een datalek veroorzaakt hebben. Wil je het luchtig houden? Deel digitale bloopers.
Kortom: denken dat we slimmer zijn dan we in werkelijkheid zijn, is een veelgemaakte fout. Deze vooringenomenheid van overmoed kan ons beoordelingsvermogen vertroebelen en tot fouten maar ook tijdverlies leiden. Het onderkennen van deze bias en het nemen van maatregelen om deze te vermijden is essentieel voor het verbeteren van de kwaliteit van digitalisering in de zorg.
Bron: een bewerking van een artikel van Vivek Sharma door Suzanne Verheijden
